Op vrijdag 14 april 2023 vond het LUMC Curium symposium ‘Complexe problematiek ontrafelen in de kinder- en jeugdpsychiatrie’ plaats. Tijdens dit symposium stond de samenwerking en verbinding met jongeren, ouders, ervaringsdeskundigen, professionals en gemeenten centraal. Er waren 68 onderzoekers, ervaringsdeskundigen, praktijkprofessionals en beleidsmakers aanwezig. De aftrap werd verricht door Prof. Dr. Robert Vermeiren, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie en hoofd van de subafdeling Curium van het LUMC. Naast de warme welkomstwoorden, vertelde hij over het wetenschappelijk onderzoek binnen LUMC Curium en hoe daarbij de kennis en ervaringen van de jongeren en hun families worden geïntegreerd. Vervolgens vertelden vier ervaringsdeskundigen van de Nationale Jeugdraad (NJR) in een panelgesprek op indrukwekkende wijze over hun ervaringen met de term ‘complexiteit’ in de GGZ. Een belangrijk punt dat hierbij naar voren kwam is dat complexiteit volgens de jongeren niet in de jongeren zelf zit, ook niet altijd in de problemen, maar dat het kan ook liggen aan het complexe systeem waarin ze terecht komen.

 

“Luister, steun en kijk naar het geheel. Problemen zijn soms complex, de cliënt niet!” deelnemer

Workshops

De inzet van diverse ervaringsdeskundigen in de kinder- en jeugdpsychiatrie

Het doel van deze workshop was om in gesprek te gaan over de kansen en valkuilen van de inzet van ervaringsdeskundige jongeren, ouders en professionals in de kinder- en jeugdpsychiatrie. De deelnemers discussieerden o.a. over ervaringsprofessionals, over waar de grens ligt tussen enerzijds iets over jezelf vertellen en anderzijds je ervaringsdeskundigheid delen en in hoeverre het inzetten van ervaringsdeskundigheid afwijkt van het inzetten van je leven(s-kennis). Rondom het thema ervaringsdeskundigheid van ouders kwam naar voren dat het delen van gevoelens door ouders steun kan bieden voor andere ouders.

 

Dwangbehandeling bij Anorexia Nervosa

Tijdens deze workshop werden persoonlijke ervaringen rondom gedwongen behandeling, waaronder sondevoeding, van jongeren met Anorexia Nervosa gedeeld vanuit het perspectief van de behandelaar en de patiënt. Deelnemers dachten mee over mogelijke oplossingen, wat er nodig zou zijn om te kunnen voorkomen dat gedwongen behandeling noodzakelijk wordt bij jongeren met ernstige eetstoornissen. Het thema bleek verschillende emoties/gevoelens/gedachten, zoals machteloosheid, boosheid/verdriet, verdragen en erkennen dat we het niet weten, op te roepen. Er werden tevens factoren benoemd die helpend kunnen zijn in het gehele proces, zoals het praten en discussiëren met jongeren (onder andere over diens perspectief) en het tonen van empathie. Als pragmatisch idee werd ook voorlichting op scholen besproken, waarmee stigmatisering van deze doelgroep kan worden verminderd en de drempel voor het bespreken van een probleem of hulpvraag kan worden verlaagd.

 

Integraal samenwerken tussen specialist en de wijk: de open deuren voorbij

In deze workshop stond de integrale samenwerking tussen de specialistische GGZ en de wijkteams aan de hand van drie thema’s centraal: (1) gedeelde besluitvorming met het gezin, (2) afschalen van hulp en (3) het toevoegen van expertise bij complexe problematiek. Hierbij dachten deelnemers na over wat ‘verslimmers’ en ‘versnellers’ van het proces zouden kunnen zijn. Voor alle drie de thema’s werd aangegeven dat het belangrijk is om het gezin en andere professionals tijdig te betrekken, en hen bovenal betrokken te houden. Hiervoor is het nodig om goed op de hoogte te zijn van elkaars expertise en verwachtingen, afspraken te maken en uiteindelijk het proces en de samenwerking te evalueren.

 

Systeemgericht werken voor teams op klinische afdelingen voor adolescenten in de kinder- en jeugdpsychiatrie

Het is logisch dat ouders betrokken worden tijdens de opname van hun kind in de kinder- en jeugdpsychiatrie, maar hoe wordt dit optimaal geïntegreerd in de behandeling? Al snel gingen de gesprekken tijdens deze workshop over meer dan alleen het contact met gezinnen. Wat is de definitie van systeemgericht werken? Alleen ouders meer betrekken en meer gesprekken hebben is niet persé systeemgericht, maar hoe doe je dat dan wel? Ook de visie op de problematiek is hierin bepalend. Hoe ga je ermee om als de jongere ouders niet wil betrekken? Voorbeelden van wat al wel gedaan wordt, werden uitgewisseld. Vervolgens is er nagedacht over een verbeterstap. Zo kan er bijvoorbeeld tijdens het voor- en nabespreken van het weekendverlof met het gezin stilgestaan worden bij wat de gezinsleden voor elkaar kunnen betekenen.

 

Complex? En dan?

Wie zijn ‘jongeren met ernstige en langdurige psychische problematiek die vastlopen in de hulpverlening’? Wat maakt het dat zij vastlopen en wat hebben zij nodig? Deze vragen werden tijdens de workshop Complex? En dan? vanuit een oplossingsgerichte manier benaderd. Er werd gewerkt aan de hand van een ‘veelkoppig monster’, waarbij werd gekeken hoe we met de ‘complexe’ koppen om zouden kunnen gaan. Zo zou men sommige aspecten, zoals een klinische opname of hoog-risicogedrag, als onderdeel van de problematiek kunnen zien en deze daarmee gemakkelijker kunnen accepteren en anders kunnen handelen. Daarnaast kunnen we beter gebruikmaken van de veelvuldigheid van betrokken organisaties (zonder dat het tot versnippering leidt), en leren van de ondersteunende en belemmerende factoren van behandeling die aanslaan, maar ook van behandelingen die juist niet aanslaan.

 

DREAMS: Zorgdata in de kinder- en jeugdpsychiatrie benutten in praktijk, onderzoek en beleid

DREAMS is een unieke landelijke samenwerking tussen vier academische kinder- en jeugdpsychiatrische centra, namelijk: Accare, LUMC Curium, Karakter en Levvel. De missie is om beter in kaart te brengen wat de problemen zijn waarmee kinderen en jongeren worstelen, welke behandelingen goed en niet goed werken, en waar kinderen en jongeren zélf behoefte aan hebben. Dit gebeurt door structureel gegevens te verzamelen in de dagelijkse praktijk, informatie uit te wisselen en opgedane kennis in de praktijk te brengen. Tijdens deze workshop werden de eerste resultaten van een geharmoniseerde intakevragenlijst (bij LUMC Curium: Ontwikkelvragenlijst), gepresenteerd. Eerste resultaten laten zien dat jongens bij aanmelding gemiddeld jonger zijn dan de meisjes. Verder is het opvallend dat er veel slaapproblematiek wordt gemeld. Tijdens de discussie over hoe deze gegevens gebruikt kunnen worden in de praktijk hebben deelnemers relevante aanvullingen gedaan, o.a. over de financiële situatie en het perspectief van de jongere.

Afsluiting

Het was een dag vol interactieve en inspirerende workshops. De deelnemers waren positief en waren zeker nog niet uitgepraat. De dag werd afgesloten met een gezellige borrel om verder van gedachten te wisselen.

 

“Ik vind het heel leuk dat het symposium voor verschillende disciplines is. In de praktijk werken we veel met elkaar samen, dan is het goed om van elkaar te horen; waarom doen we de dingen zoals we doen, en hoe kunnen we beter, meer en op een andere manier blijven samenwerken” deelnemer